Projekt Kuczka
W tradycji żydowskiej kuczka to rodzaj tymczasowego szałasu lub altany, w którym obchodzone jest święto Sukkot upamiętniające wędrówkę Izraelitów przez pustynię. W zimnym, wschodnioeuropejskim klimacie kuczki występowały często w formie drewnianych balkonów. Unikatową cechą drewnianej przedwojennej żydowskiej kuczki jest dach, który był otwierany co roku z okazji obchodów święta Sukkot (zgodnie z prawem judaistycznym obchody powinny odbywać się częściowo pod otwartym niebem).
Izbica położona jest w województwie lubelskim. Przed II wojną światową było to miasteczko, w którym ponad 80% mieszkańców stanowiła ludność żydowska. W czasie wojny stała się gettem tranzytowym – naziści transportowali tu Żydów z całej Europy, częściowo rozstrzeliwując ich na miejscowym cmentarzu, a w większości wywożąc do obozów zagłady w Sobiborze i Bełżcu. Po wojnie Izbica została zasiedlona przez Polaków.
Architektura żydowska stopniowo odchodzi w przeszłość szczególnie w małych miasteczkach, co ma miejsce także w Izbicy. Jedna z dwóch ostatnich kuczek została przeznaczona do rozbiórki. Z pomocą inicjatorów projektu i mieszkańców miasta udało się zdekonstruować obiekt i uchronić go przed zniszczeniem.
W ramach projektu kuczka zostanie poddana konserwacji i powróci do Izbicy jako performatywny pomnik, a jej otwierany dach będzie formą performatywnej pamięci o Żydach, którzy mieszkali w miasteczku. Projekt przybiera formę długotrwałego procesu, w który zaangażowane są różne grupy, m.in. mieszkańcy – dorośli i dzieci z lokalnej szkoły, administracja miasta, badacze, artyści i aktywiści.
Dokumentacja fotograficzna przedstawia trwający proces przekształcenia kuczki w performatywny pomnik. Jako obiekt nie wpisany na oficjalną listę zabytków, jego znaczenie nie jest oczywiste w świetle ochrony. Proces pracy nad projektem polega więc w dużej mierze na negocjacji jego wartości historycznej i kulturowej. Dotychczasowe etapy procesu to: rozmowy z właścicielami obiektu, spotkanie z badaczką Małgorzatą Michalską Nakonieczną, dekonstrukcja obiektu kuczki z przeznaczonego do rozbiórki budynku oraz spotkanie z burmistrzem Izbicy. Proces przebiega we współpracy z Fundacją Zapomniane (Agnieszka Nieradko, Aleksandra Janus, Iwona Hermon) oraz Fundacją Formy Wspólne (Piotr Michalewicz, Łukasz Mieszkowski, Marcin Urbanek) i trwa od 2022 roku.
