Flaga Pogranicza | Stare Oleszyce, tkanina 240x160 cm
Mieszkając na Podkarpaciu widziałam wielokrotnie opuszczone grekokatolickie świątynie, które powoli zapadają się w sobie nieraz w samym środku miasteczek lub wsi. Jedną z nich była cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Starych Oleszycach, którą często odwiedzałam i fotografowałam. Z czasem odkryłam kolejne podobne, popadające w ruinę budynki w licznych sąsiednich miejscowościach: w Oleszycach, Starym Dzikowie, Moszczanicy, Cieszanowie i w wielu innych. Dokumentowałam grekokatolickie kapliczki i krzyże i odkrywałam pozostałe po spalonych ukraińskich domach fundamenty. Obserwowałam, jak architektura rozpadając się pochłania pamięć o dawnych mieszkańcach. Jedynie część z tego typu obiektów poddawana jest konserwacji. Wiele z nich przekształcona została w katolickie kościoły, których oryginalne unickie elementy zastępowane są katolicką symboliką. Te, które popadają w ruinę niosą ze sobą opowieść o dawnym świecie i o tym, co po nim zostało.
Na Flagę Pogranicza wybrałam drobny odprysk tej dawnej rzeczywistości. Jest to geometryczny fragment ornamentu, który był częścią rozbudowanej polichromii z cerkwi w Starych Oleszycach. Jest zaledwie powidokiem dawnego świata, który
ulega rozpadowi.
Pierwotne kolory ornamentu z żółto-ziemistych zastąpiłam kontrastowym zestawieniem czerwieni i ultramaryny. Te kolory mogą pozostać pod powiekami jeszcze przez chwilę po zamknięciu oczu.
Podczas gdy monumentalna architektura kruszy się, miękkie medium tkaniny okazuje się trwalsze. Proces tkania stał się dla mnie opowiadaniem ułamka tej historii i symbolem przekazywania jej w przestrzeni prywatnej i domowej. Tkanie jest przypominaniem, które do pewnego stopnia oparte jest na wyobraźni — podobnie jak opowiadanie historii odbywa się w ciszy, wymaga czasu i skupienia. Całkowite odtworzenie przeszłości nie jest możliwe — pamięć zawsze jest rodzajem projekcji, nową formą zawieszoną pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.
Tkanina jako medium łączy się bardzo mocno z pracą i codziennością kobiet. Transfer znaczeń z architektonicznej polichromii na miękkie medium wynika z mojej decyzji opowiedzenia tych historii poprzez cielesny aspekt tkanej materii. Praca zaistniała jako flaga w jednej z popadających w ruinę cerkwi, powracając w ten sposób do tej przestrzeni i przywracając choć na moment widoczność historii wieloetnicznego pogranicza. Zdarzenie to zostało zapisane w formie wideo.
Operatorzy kamery: Anna i Paweł Okramus
